Donderdag 8 april 2021
Carel Wreesmann en Alle Bruggink zien mogelijkheden voor de chemie en chemici in Nederland om het probleem van dreigende medicijntekorten aan te pakken.
De coronacrisis heeft Europa en ook Nederland gewezen op de kwetsbaarheid van onze medicijnvoorziening. Zo dreigden afgelopen voorjaar tekorten aan propofol en midazolam, de twee belangrijkste middelen bij het in coma houden van coronapatiënten. Apothekers waarschuwen al veel langer. De roep om de medicijnproductie naar Europa terug te halen wordt steeds luider.
Ontwikkeling en productie van medicijnen in Nederland staat al jarenlang op een hoog niveau, waarbij de nadruk ligt op de nieuwste medicijnen. Het recente actieprogramma van de topsector Life Sciences & Health (LSH) laat dit nog eens helder zien, getuige ook het recente artikel in het Financieel Dagblad ‘Investeringsgolf van farmabedrijven in Nederland’. Alle universiteiten en academische ziekenhuizen hebben spin‑off bedrijven die zich met gezondheidstechniek en medicijnontwikkeling bezighouden. Het LSH actieprogramma spreekt van ruim vierduizend ondernemingen in de sector, waaronder vierhonderd in de biofarmacie. Al met al voldoende infrastructuur om oude of nieuwe geneesmiddelen te formuleren en te distribueren.
Vrijwel alle chemie voor ons geneesmiddelenbestand is in de Westerse wereld ontwikkeld, waarin Nederland een toonaangevende rol speelde. De Nederlandse fijnchemie, met voorop DSM, was onderdeel van de wereldtop. Om uiteenlopende redenen zijn veel van de processen voor de productie van medicijnen verplaatst naar India en China. Alhoewel, Europa heeft nog een behoorlijk aantal chemische bedrijven die op dit gebied actief zijn. In Nederland kennen we onder andere Symeres, Synthon, Ofichem en het onlangs opgerichte bedrijf InnoGenerics. Verder zijn het Israëlische Teva en het Zuid‑Afrikaanse Aspen hier actief in generieke medicijnen. Toch treden er nog steeds tekorten op.
De oplossing
We maken onderscheid tussen het oplossen van acute tekorten en het ontwikkelen van meer structurele oplossingen. Bij acute tekorten gaat het vrijwel altijd om enkele kilogrammen van het werkzame bestanddeel, voldoende voor enkele maanden gebruik in Nederland. Precies voor deze situatie zijn de bovengenoemde ondernemingen in samenwerking of afzonderlijk in staat de benodigde chemie uit te voeren en de kilogrammen van farmaceutische kwaliteit aan te maken. Ofichem heeft dat voor midazolam al laten zien.
Voor verwerking tot pillen, poeders of injecties is in de Nederlandse apothekersorganisaties voldoende kennis en capaciteit aanwezig. Punt van aandacht is nog de chemische receptuur, want veel van de betreffende chemie is niet meer van deze tijd. Geen acuut probleem bij het aanmaken van kilogramhoeveelheden, zolang het eindproduct aan alle kwaliteitseisen voldoet. Maar om kansen voor de toekomst te scheppen is modernisering (vergroening, verduurzaming) van de processen aan te bevelen. Hier ligt een mooie kans voor alle Nederlandse chemici om innovatieve syntheseroutes aan te reiken.
Voor een structurele oplossing is een bredere kijk op het probleem nodig. Het gaat er dan om concurrerend te worden in het maken van de werkzame bestanddelen ten opzichte van de hoofdspelers India en China. Betrokkenen zijn het eens dat dan op EU-niveau gekeken moet worden; vanuit Brussel zijn al enkele studies en initiatieven gaande. Een idee zou kunnen zijn om een databank voor moderne syntheseroutes op te zetten. Daar liggen voor Nederland uiteraard ook kansen.
Wat moet er gebeuren?
Brede publiciteit en uitleg van het probleem van geneesmiddelentekorten zijn nodig. Een symposium, bij voorkeur fysiek, met aanwezigheid van alle spelers voorafgegaan door één of meer webinars zijn ook opties. Voor het terughalen van medicijnproductie naar Europa zijn chemici en slimme syntheses nodig en daarin kunnen wij als chemici een bijdrage leveren. Afgelopen maart 2020 heeft de Chemie en Maatschappij Groep van de KNCV een nieuwsbrief over dit onderwerp gepubliceerd. Wordt vervolgd!
Carel Wreesmann en Alle Bruggink
Overgenomen van C2W.
