Geneesmiddelentekorten

Uiteindelijk zijn wij, chemici, degenen, die de kennis hebben van het produceren van geneesmiddelen. Ook staat dit punt hoog op de agenda van de Europese Commissie.

1. Verkrijgbaarheid
Bovenaan dit rijtje van ‘geneesmiddelentekorten’ staat de verkrijgbaarheid van decennia‑oude medicijnen. Daarvan is de patentbescherming vervallen, waardoor er een enorme prijsconcurrentie is ontstaan. En dat heeft weer tot gevolg gehad dat de productie van deze medicijnen grotendeels verplaatst is van Europa en de VS naar China en India.
Als voorbeeld van hoe het mis kan gaan, laat de bereiding van paracetamol zien. De actieve farmaceutische ingrediënt is acetamidofenol. Dat wordt gemaakt uit aminofenol, en dat weer uit nitrofenol. Stel dat er nog maar twee Chinese fabrieken zijn, die de omzetting van nitrofenol naar aminofenol uitvoeren, en één van die twee valt uit? Dan is er niets aan de hand met de fabriek die het acetamidofenol uit aminofenol maakt, maar wel is de kans groot, dat er uiteindelijk in Nederland geen paracetamol meer te krijgen is.
Precieze data ontbreken vooralsnog, maar zo zijn er misschien wel meer dan duizend van dit processtappen nodig voor de vele honderden medicijnen, die in Nederland in omloop zijn.
In een uitzendingen van het TV programma Zembla van 14 februari 2019 en van 2 april 2020 is deze problematiek op een uitstekende manier in beeld gebracht onder de veelzeggende titel was veelzeggend: ‘Medicijnmacht China’.

2. Prijsopdrijving
Soms worden prijzen van medicijnen van de ene op de andere dag meer dan 100 keer zo hoog (zie BioSpace).
Het gaat in alle gevallen om oude medicijnen, die, behalve tegen de ziekte waarvoor ze bedoeld waren, ook blijken te werken tegen een andere ziekte. Die prijsstijging is niet het gevolg van nieuw onderzoek, of een uitvallende grondstof fabriek in China, maar uitsluitend van handig manipuleren met dossiers en regelgeving. Dat is volkomen legaal, maar velen zijn van mening, dat dit verboden zou moeten worden. Een Nederlandse stichting, die hier actie tegen voert, is ‘Farma ter Verantwoording’.

3. Hoge kosten
Voor baby’s met de aangeboren afwijking SMA is er nu een levensreddend medicijn, nl. Zolgensma. Dit is fantastisch nieuws, maar de kosten bedragen € 1,9 miljoen per behandeling! In Nederland wordt gemiddeld één op de 10.000 baby’s geboren met SMA, met 160.000 geboorten per jaar komen de SMA kosten daarmee uit ca. € 30 miljoen per jaar. Er zitten tientallen, misschien wel honderden soortgelijke ontwikkelingen in de pijplijn. Met soortgelijke prijskaartjes! Dat bedrag van 30 miljoen is nog te overzien. Stel dat er 100 van deze innovatieve medicijnen op de markt verschijnen, dan lopen de kosten op tot 100 maal 30 miljoen is € 3 miljard extra per jaar.

4. Resistentie
Ziekteverwekkende bacteriën, die tot nog toe goed te bestrijden zijn met antibiotica, zijn dat waarschijnlijk in de toekomst niet meer. Ze worden resistent, omdat ze alle bestaande antibiotica kunnen weerstaan. Wie of wat houdt ze dan nog tegen? Dit probleem, bekend onder de Engelse term AMR (Anti‑Microbial Resistance), vereist internationale actie.

De corona epidemie, weliswaar veroorzaakt door een virus in plaats van een bacterie, laat ons zien wat de gevolgen zijn van een levensbedreigende, nauwelijks te bestrijden ziekteverwekker.